Tískutal og hönnuðir að störfum

Stundum finnst mér svolítið fyndið hvernig fólk talar um tísku og hvaða hugmyndir það hefur um tísku. Sú hugsun virðist vera algeng að ef þú fylgist með því sem birtist á tískupöllunum þá ertu ofurseldur tísku og að ekkert annað en föt og fylgihlutir komast að hjá þér. Mér finnst þessi umræða oft og tíðum stórfurðuleg og barnaleg; alveg merkilegt hvernig allir eru settir undir sama hatt.

Sumir virðast álíta að ef þú ert ekki eins og módel til fara dags daglega að þá hreinlega megir þú ekki hafa skoðun á tísku, að það sé bara fyrir einhverja útvalda sem líta svona út og hinsegin. Ég fylgist með og ég kaupi tískutímarit svo til í hverjum mánuði en minn áhugi er ekki bara á því sem birtist á pöllunum því tíska er eitthvað sem kemur og fer og ég elti svo sannarlega ekki þá strauma. (Auk þess finnst mér margt af lesefni þessara blaða hreinn og beinn brandari, grunnhyggið og arfavitlaust. Mér gæti auk þess ekki staðið meira á sama hvaða módel sýnir þessa línu eða hina, hvort hún er mjó eða of mjó, ég er að horfa á hönnunina.) En persónulegur stíll er allt annað og það má nota það sem birtist á pöllunum og í blöðunum til þess að móta og þróa sinn eigin stíl, átta sig á því hvað manni líkar og hvað alls ekki. Persónulegur stíll getur tekið breytingum eins og allt annað og breytist líka smám saman með aldrinum. Þið eigið örugglega flík í fataskápnum sem þið getið horft á og velt því fyrir ykkur út af hverju í ósköpunum keypti ég þetta? Þetta er ein ástæða þess að ég fylgist með því ég vil helst koma í veg fyrir að svona flíkur endi í skápnum hjá mér. Ég kaupi mér sjaldan föt og í seinni tíð hef ég mun skýrari mynd af því í kollinum hverju ég er að leita eftir þegar ég fer að versla. Sniðið er aðalatriðið og ég hef hugsað hvernig ég geti notað flíkina með því sem ég á fyrir.

Í raun hef ég miklu meiri áhuga á sköpunarhliðinni sjálfri, hvernig haust- eða vorlína verður til, hvert tískuhönnuðurinn sækir innblástur, hvaða liti og efni hann kýs að nota og hvernig hann sýnir línuna. Ég hef jafnvel enn meiri áhuga á þessu þegar kemur að hátísku, haute couture, enda getur slík hönnun verið eins og hvert annað listaverk, lifandi listaverk. Saga gömlu og þekktu tískuhúsanna finnst mér líka heillandi og gaman að sjá hvernig hönnuðir þeirra sækja innblástur í eldri línur forvera þeirra. Stundum tekst það vel og hönnunin hefur yfir sér ferskan blæ en stundum er hún flöt, eins og hver önnur endurtekning sem bætir engu nýju við. Það er líka alltaf gaman að sjá nýja hönnuði koma fram á sjónarsviðið með eitthvað virkilega ferskt og má þar nefna hina grísku Mary Katrantzou sem starfar í London, en hún sló í gegn á tískuvikunni í London snemma á þessu ári.

Tíska er nátengd sögu og listasögu því hönnuðir fara mikið aftur í tímann, fá hugmyndir frá ákveðnum tímabilum í sögunni eða leita til framtíðar og staðsetja þessar hugmyndir í nútímanum. Það getur verið hrein unun að lesa eða hlusta á viðtöl við þá því þau eru fræðandi og eru um svo miklu meira heldur en fötin. Hér get ég nefnt belgíska tískuhönnuðinn Dries Van Noten. Hann fangar mig í hvert sinn því hann hefur alltaf eitthvað mikilvægt fram að færa, það er alltaf einhver hugmynd á bak við það sem hann sendir frá sér og hann er svo áhugasamur að það er stundum eins og hann sé hreinlega að springa af innblæstri. Auk þess er tískuhús hans fjárhagslega sjálfstætt og hann þarf því ekki að uppfylla hagnaðarkröfur einhverra fjárfesta. (Það spillir ekki fyrir að hann er með höfuðstöðvar í Antwerpen, í borginni sem var heimili mitt síðustu tvö árin og mér þykir svo vænt um.) Flestir hönnuðir hafa ákveðna sýn á lífið og tilveruna og eru að reyna að koma henni á framfæri í gegnum hönnunina. Stundum er söguleg mynd væntanleg í kvikmyndahús og þá er eins og margir hönnuðir leiti í það tímabil. Vinsælir sjónvarpsþættir geta haft mikil áhrif og þar má til dæmis nefna Downton Abbey og áhrifin sem þátturinn hafði á haust- og vetrarlínu Ralph Lauren. Stundum eru stórir viðburðir í gangi, eins og Ólympíuleikarnir nú í ár, og þá má sjá línur sem hafa íþróttaleg snið. Í því sambandi má nefna vor- og sumarlínu Victoria Beckham sem hún sýndi á tískuvikunni í New York síðasta haust.

Ég hef áhuga á tísku en að ég rjúki út í búð og kaupi þessi dress og fylgihluti um leið og þetta er fáanlegt er fjarstæða enda hef ég ekki efni á að ganga í fötum frá rándýrum tískumerkjum. Þess má einnig geta að oft má fá meiri gæði hjá minna þekktari merkjum. Við getum nefnt í því sambandi leðurtösku. Taska frá lítt þekktum hönnuði getur til dæmis kostað það sama og taska frá þekktu tískuhúsi þó svo að tískuhúsið noti leður sem er lélegra að gæðum. Þekkt tískumerki er engin trygging fyrir gæðum og neytandinn er jú alltaf að borga x mikið fyrir merkið (og auglýsingar). Sumir eru trúir ákveðnum merkjum, hjá sumum er þetta bara eitthvað saklaust sem kitlar egóið og svo eru jú aðrir sem eru einfaldlega snobbaðir og álíta sig merkilegri bara vegna þess að þeir ganga í fatnaði eftir þekkta hönnuði. Eins og svo margir aðrir almennir neytendur nota ég aðallega búðir eins og Zara sem eru ódýrari og ef maður fylgist vel með þá getur maður séð hvaðan þeir fá hönnunina lánaða. Stundum er það mjög augljóst og er í raun eins og hreinn og beinn stuldur á hönnun. En stundum hefur eitthvað eitt atriði frá tilteknum hönnuði læðst inn í þeirra línu þannig að þessi mun ódýrari flík á sér smá sögu sem maður er meðvitaður um ef maður fylgist með því sem gerist á tískupöllunum.

Hvort sem okkur líkar betur eða verr þá hafa tískuhönnuðir áhrif á líf okkar allra. Við þurfum öll að ganga í fötum og skóm og flest okkar ganga með seðlaveski eða handtösku og einhverja fylgihluti eins og húfur, trefla, úr og skartgripi. Þessir hlutir verða ekki til af sjálfu sér. Þeir sem argast út í tísku ættu kannski að hafa það í huga næst þegar þeir fara að versla. Það kann að vera að þeir kaupi merkjalausa vöru en það er mjög líklegt að sá sem hannaði þá flík eða fylgihlut hafi verið undir áhrifum þekktari tískuhönnuða. Hér er stutt atriði úr myndinni The Devil Wears Prada (2006) sem mér finnst alltaf nokkuð gott. Þó að myndin sé ýkt lýsing á ritstjóra og starfsfólki tískublaðs þá lýsir Meryl Streep því mjög vel í senunni hvernig tískuiðnaðurinn hefur áhrif á okkur öll, hvort sem við gerum okkur grein fyrir því eða ekki.

Hugmyndin að þessari færslu varð til þegar ég fyrst sá þessar myndir af nokkrum af þeim bresku hönnuðum sem tóku þátt í tískusýningunni á lokaathöfn Ólympíuleikanna í London í ágúst. Þeir voru myndaðir fyrir septemberútgáfu breska Vogue. Mér finnst svo gaman að fá að kíkja á bak við tjöldin, að sjá hönnuði að störfum, hvort sem það er á myndum eða í myndskeiðum. Það er þessi sköpun sem mér finnst svo heillandi, hvernig allt saman byrjar í kollinum á einhverjum, er teiknað á blað og svo hefst ferli á vinnustofu í samstarfi við annað hæfileikaríkt fólk sem kemur að hönnuninni. Endanleg framleiðsla birtist svo í einhvers konar sýningu eða tískuþætti sem við áhorfendur/neytendur fáum að njóta.

Eftirtaldir tískuhönnuðir birtast á myndunum í þessari röð: Jonathan Saunders, Christopher Kane, Victoria Beckham, Erdem Moralioglu, Paul Smith, Christopher Bailey, Vivienne Westwood og Stephen Jones.

myndir:
Toby Knott fyrir Vogue UK, september 2012