sunnudagur, 23. júlí 2017

№ 11 bókalisti | Miðausturlanda- og glæpasögur

№ 11 bókalisti | Miðausturlanda- og glæpasögur · Lísa Hjalt
№ 11 bókalisti | persneskur köttur og Arundhati Roy · Lísa Hjalt


Sunnudagsmorgun, kaffi, nýr bókalisti og Gilead eftir skáldkonuna Marilynne Robinson. Treystið mér, ekki amaleg byrjun á deginum. Júlí er enn ekki liðinn og ég er þegar að deila nýjum bókalista - annar listinn í mánuðinum! Ástæðan er einföld: það voru margar stuttar bækur á þeim síðasta. Nýi listinn er með örlitlu Miðausturlandabragði. Lengi hef ég ætlað að lesa Palace Walk, fyrstu bókina í Kaíró-þríleiknum eftir egypska höfundinn og Nóbelsverðlaunahafann Naguib Mahfouz. Annar höfundur sem ég er að lesa í fyrsta sinn er hin ísraelska Ayelet Gundar-Goshen. Kunningi og bókmenntaunnandi á Instagram mælti með seinni bók hennar Waking Lions (þýdd úr hebresku af Sondra Silverston) og gaf þrjár ástæður: 1) Gerist í borginni Beersheba (Beer-Sheva) sem, samkvæmt honum, er alveg nýtt í ísraelskum bókmenntum. 2) Er hið fullkomna sögusvið fyrir persónurnar, sem eru á jaðri þjóðfélagsins. 3) Sagan varpar eilitlu ljósi á kynþáttafordóma í Ísrael; hún er um flóttafólk frá Erítreu og Súdan. Það þurfti ekki meira til að selja mér bókina sem ég fékk að vísu á bókasafninu þegar ég sótti eintak mitt af nýjustu skáldsögu Arundhati Roy.

№ 11 reading list:
1  The Ministry of Utmost Happiness  eftir Arundhati Roy
2  Palace Walk  eftir Naguib Mahfouz
3  Waking Lions  eftir Ayelet Gundar-Goshen
4  The Black Prince  eftir Iris Murdoch
5  Gilead  eftir Marilynne Robinson
6  So You Don't Get Lost in the Neighbourhood  eftir Patrick Modiano
7  The Redbreast  eftir Jo Nesbø
8  Instead of a Letter  eftir Diana Athill
9  Let's Explore Diabetes with Owls  eftir David Sedaris


Ég er enn að lesa Jigsaw eftir Sybille Bedford sem var á síðasta bókalista en hef þegar klárað The Redbreast (Rauðbrystingur í íslenskri þýðingu) eftir Norðmanninn Jo Nesbø á þeim nýja. Á einhverjum punkti varð þessi þriðja bók um rannsóknarlögreglumanninn Harry Hole (sú fyrsta í Osló-seríunni) mjög spennandi og ég gat ekki lagt hana frá mér. Glæpasögur eru ekki beint sú tegund bókmennta sem ég sæki í en stundum hef ég lesið allt fáanlegt eftir ákveðinn glæpasagnahöfund (aðallega norrænu höfundana; það byrjaði allt með okkar manni Arnaldi Indriðasyni og sögupersónu hans Erlendi). Harry Hole hans Nesbø er áhugaverður karakter og ég verð að sjá hvað gerist í næstu bókinni um hann, Nemesis.

Ég er byrjuð á bók Sedaris en varð að hætta að lesa hana fyrir háttatíma því sonur minn, sem finnst notalegt að lesa með mér, gat ekki einbeitt sér að sinni bók vegna hlátursins í mér. Þetta er tár-renna-niður-kinnarnar hlátur. Ég reyndi að bæla hann niður en það tókst ekki. Sedaris er einfaldlega hættulega fyndinn og ég hlakka til að lesa Dagbækurnar. Marilynne Robinson er höfundur sem ég er að lesa aftur; ég las Home þegar við bjuggum í Luxembourg. Ég skil ekki út af hverju það hefur tekið mig svona langan tíma að næla mér í Gilead (báðar bækurnar gerast á sama tímabili í sama bænum, einnig bók hennar Lila). Prósinn í Gilead er virkilega fallegur; engin furða að bókin færði henni National Book Critics Circle verðlaunin og Pulitzer-verðlaunin fyrir bókmenntir árið 2005.
№ 11 bókalisti | Miðausturlanda- og glæpasögur · Lísa Hjalt


Mig langar að enda á tilvísun í skáldkonuna Iris Murdoch (1919-1999) sem ég hef þegar deilt á Instagram og langaði að halda til haga á blogginu líka. Spurð út í þá aðferð sem hún notar við skáldskapinn í viðtali sem birtist í The Paris Review, sumartölublaði ársins 1990, svaraði Murdoch:
Well, I think it is important to make a plan before you write the first sentence. Some people think one should write, George woke up and knew that something terrible had happened yesterday, and then see what happens. I plan the whole thing in detail before I begin. I have a general scheme and lots of notes. Every chapter is planned. Every conversation is planned. This is, of course, a primary stage, and very frightening because you've committed yourself at this point ... [Og þegar hún talar um næsta stig.] The deep things that the work is about declare themselves and connect. Somehow things fly together and generate other things, and characters invent other characters, as if they were all doing it themselves. (Tölublað 115, sumar 1990)



sunnudagur, 9. júlí 2017

Ritdómur: Pachinko eftir Min Jin Lee

Ritdómur: Pachinko eftir Min Jin Lee · Lísa Hjalt


Fyrr á árinu kom út skáldsagan Pachinko eftir Min Jin Lee, bandaríska skáldkonu af kóreskum uppruna, frá bókaútgáfunni Head of Zeus (Apollo). Mér barst eintak til að ritdæma og birti bókina á № 8 bókalistanum mínum. Verkið er reynslusaga kóreskrar fjölskyldu, um baráttu hennar og seiglu sem innflytjendur í Japan, og spannar átta áratugi 20. aldar. Tilfinningar mínar til bókarinnar eru eilítið blendnar, aðallega vegna þess að höfundur fer hratt yfir sögu - 490 síður bókarinnar eru fljótlesnar - og stundum vantaði að þróa persónur betur. Engu að síður er boðskapur bókarinnar mikilvægur og hún hefur sögulegt mikilvægi því höfundurinn varpar ljósi á félagslegt vandamál sem ég var ómeðvituð um: þá meðferð og kúgun sem kóreskir innflytjendur hafa búið við í japönsku samfélagi áratugum saman.

Titill bókarinnar, orðið pachinko, krefst útskýringar. Það birtist fyrst þegar bókin er hálfnuð. Pachinko er spilakassi með stálkúlum og pachinko-salirnir mynda risastóran iðnað í Japan, með hærri tekjur en útflutningstekjur bílaiðnaðarins. Pachinko-salirnir voru einn fárra staða sem vildu ráða fólk frá Kóreu í vinnu. Auk þess voru kofahreisi í kóreskum gettóum eina húsnæðislausnin því enginn vildi leigja þeim húsnæði.

Í Pachinko er rakin saga fjögurra kynslóða, sem byrjar árið 1911 í sjávarþorpi á suðausturhluta Kóreuskagans, ári eftir að Japanir innlimuðu landið. Spólum aðeins fram: Hin fimmtán ára gamla Sunja verður barnshafandi eftir ástarsamband við kvæntan mann. Fjölskyldu hennar er forðað frá útskúfun þegar Ísak, kristinn prestur frá norðurhluta landsins, býðst til að kvænast henni og taka hana með sér til Osaka, í Japan, þangað sem þau koma í apríl 1933.
Ritdómur: Pachinko eftir Min Jin Lee · Lisa Hjalt


Við upphaf ferðalagsins, í kringum blaðsíðu 80, fer sagan á flug og verður nokkuð spennandi. Ritstíllinn er einfaldur og vegna samræðna er takturinn hraður, sem einnig er megin galli bókarinnar. Í stað þess að þróa persónurnar, gefa þeim meiri dýpt, og að leyfa lesandanum að staldra aðeins við með þeim til að öðlast betri innsýn þá virðist sem höfundurinn sé stöðugt að keyra söguna áfram, kannski til að halda í við sögulegt samhengi. Saga Min Jin Lee er sannarlega áhugaverð en frásögnina skortir fyllingu.

Hún skiptir bókinni í þrjá hluta: Fyrstu tveir eru aðallega um reynslu innflytjandans, um baráttu Sunja og fjölskyldu hennar í kóresku gettói, og á bóndabæ á meðan heimstyrjöldin geisar. Þriðji hlutinn hefst í apríl 1962 og fjallar aðallega um afkomendurna. Á þeim punkti er fjölskyldan fjárhagslega stöndugri og síðar uppskera yngri meðlimirnir vel vegna pachinko-iðnaðarins. Þarna fer höfundurinn út af sporinu; sá þriðji er veikasti hlekkur bókarinnar. Min Jin Lee kynnir nýjar persónur til sögunnar - fáar sem höfðuðu til mín - og skilur eftir tómarúm þegar hún allt að því yfirgefur eldri kynslóðina. Það virðist sem Sunja og eldri fjölskyldumeðlimirnir falli í bakgrunninn, eins og þau séu ekki lengur mikilvæg, þegar það einmitt blasir við að svo mikið er ósagt um sögu þeirra, einkum tilfinningar.

Sunja er persóna sem ég hændist að og vonaðist til að kynnast betur í þriðja hlutanum. Eftir um það bil hundrað síður mátti loksins gægjast inn í hugarheim hennar: „All her life, Sunja had heard this sentiment from other women, that they must suffer—suffer as a girl, suffer as a wife, suffer as a mother—die suffering. Go-saeng—the word made her sick. What else was there besides this? She had suffered to create a better life for Noa, and yet it was not enough“ (bls. 420). Þetta var skammvinnt, því miður. Höfundurinn leiddi okkur beint inn í samræður og hélt áfram með söguna.

Ritdómur: Pachinko eftir Min Jin Lee · Lisa Hjalt


Þó að Pachinko teljist seint til meistaraverka á bókmenntasviðinu ber að virða framlag höfundarins. Partur af mér vill standa með bókinni vegna þema hennar og mikilvægis fyrir okkar tíma: innflytjendur og sjálfsmynd, og hvernig við komum fram við innflytjendur og flóttafólk. Þarna tekst Min Jin Lee vel til. Þarna er að finna ádeilu á Japan en hún hvorki matar lesendur af skoðunum né fellur í þá gryfju að láta þá sjá hlutina í svörtu og hvítu. Ég treysti fullkomlega rannsóknarvinnu hennar fyrir ritun bókarinnar, reynslu fólks frá Kóreu í japönsku samfélagi, og hún lætur það í hendur lesandans að fella dóm.

Lesendur sem eru einungis í leit að sögu munu njóta lesturs bókarinnar, njóta þess hversu fljótlesin hún er. En lesendur sem snúa sér að bókmenntum fyrir ritstílinn, fyrir setningar sem þá langar að lesa aftur, og jafnvel skrifa niður, sitja uppi eilítið tómhentir.

Pachinko
Höf. Min Jin Lee
Head of Zeus / Apollo
Innbundin, 490 blaðsíður
Kaupa


Pachinko birtist á № 8 bókalistanum mínum



sunnudagur, 2. júlí 2017

№ 10 bókalisti: Modiano enduruppgötvaður

№ 10 bókalisti: Modiano, skáldsögur, latte · Lisa Hjalt


Sunnudagur, latte, bókahlaðvörp og nýr bókalisti. Þegar úti er alskýjað er tilvalið að eyða deginum með þessum hætti. Það eru níu bækur á listanum, sem sumum finnst kannski mikið, en margar þeirra eru stuttar og ég hef þegar klárað nokkrar, til dæmis aðra bókina eftir Patrick Modiano, In the Café of Lost Youth. Þessi franski rithöfundur hlaut Nóbelsverðlaunin í bókmenntum árið 2014 og er orðinn einn af mínum uppáhalds. [Uppfærsla: Ég breytti titli þessarar færslu þegar ég áttaði mig á því stuttu síðar að ég hafði lesið Modiano áður, fyrir mörgum árum síðan. Það var þessi þýska útgáfa af Villa Triste. Ég man enn eftir að hafa keypt hana í lítilli bókabúð í einni af þröngu hellulögðu götunum í Zurich. Ég þarf að lesa hana aftur; er búin að gleyma söguþræðinum.] Ég held að ég fari með rétt mál þegar ég segi að einungis ein bók eftir Modiano er til á íslensku, Svo þú villist ekki í hverfinu hérna (þýð. Sigurður Pálsson). Mörg verka hans eru fáanleg á ensku og á bókasafninu hér í bænum er úrvalið sem betur fer gott.

№ 10 bókalisti:
1  The Ballad of the Sad Café  · Carson McCullers
2  Pedigree  · Patrick Modiano
3  In the Café of Lost Youth  · Patrick Modiano
4  Invisible Cities  · Italo Calvino
5  Stoner  · John Williams
6  Point Omega  · Don DeLillo
7  Jigsaw: An Unsentimental Education  · Sybille Bedford
8  The Captain's Daughter  · Alexander Pushkin
9  Dancing in the Dark: My Struggle 4  · Karl Ove Knausgård

Það var kominn tími til að halda áfram með My Struggle bækur Knausgård; ég var farin að sakna raddar hans. Eina bókin sem ég á í bunkanum er Jigsaw eftir Bedford, að hluta til sjálfsævisöguleg skáldsaga. Bókavinur á Instagram mælti með henni og eitthvað segir mér að ég eigi fljótlega eftir að næla mér í eintak æviminninga hennar, Quicksands.

Ég ætlaði að hafa nýjustu skáldsögu Arundhati Roy, The Ministry of Utmost Happiness, á listanum en ég er enn að bíða eftir eintakinu sem ég pantaði á bókasafninu. Hún verður á næsta lista. Í vikunni var hún gestur á bókahlaðvarpi The Guardian. Hún talaði ekki bara um bókina heldur líka um hlutverk sitt sem pólitískur aðgerðasinni í Indlandi, sem mér fannst áhugavert. Dómsmálin sem hafa verið höfðuð gegn henni eru mörg og fáránleg, en hún hefur mikla kímnigáfu og hikar ekki við að gera grín að andstæðingum sínum.

Ég hef þegar lesið allar bækurnar á japanska bókalistanum (№ 9), fyrir utan The Tale of Genji (doðranturinn undir kaffibollanum mínum). Ég sagði ykkur að ég myndi lesa hana rólega og, já, ég nýt lestursins. Ég skulda ykkur gagnrýni á tvær bækur og nokkra punkta úr lestrarkompunni (rétt áður en ég ætlaði að deila færslunni eyddi ég óvart uppkastinu að gagnrýni minni á Pachinko. Ég kunni textann nokkurn veginn utan að þannig að ég þarf bara að pikka hann aftur). Vonandi verður júlí góður lestrarmánuður.