Kartöflubátar með kryddsalti

Á þessu heimili erum við óð í kartöflur. Ég fer í gegnum tímabil þar sem ég leik mér með uppskriftir, einkum að bökuðum kartöflum því okkur finnst hýðið gott (það gefur trefjar). Sonurinn minnti mig á þessa kartöflubáta, sem ég krydda með heimagerðu kryddsalti, þegar hann bað um þá með kjúklingi á tíu ára afmæli sínu næsta laugardag. Hann vill líka eplaköku með rjóma. Mais bien sûr, monsieur!

Vissuð þið að fyrstir til að rækta kartöflur voru Inkar? Ég hafði ekki hugmynd um það þar til ég las um sögu kartöflunnar í Larousse Culinary Encyclopedia, alfræðibók um mat og matargerð. Það var Francisco Pizarro, spænski landkönnuðurinn sem lagði undir sig Inkaveldið (og stofnaði borgina Líma), sem kynnti kartöflur fyrir Evrópubúum árið 1534. Enski landkönnuðurinn Sir Walter Raleigh gerði sömu uppgötvun í Virginíu fimmtíu árum síðar og kom með kartöfluna til Englands. Það stöðvaði nú ekki kónginn James I frá því að láta fangelsa hann í Lundúnaturninum (Tower of London) fyrir föðurlandssvik og síðar taka af lífi. En það er önnur saga og ég er viss um að hún hefur ekkert með kartöflur að gera.

Myndirnar hér að ofan eru einnig óskyldar kartöflum. Ég tók þær í garðinum okkar í lok maí og langaði að deila þeim á blogginu til að minna mig á þessa fallegu plöntu í blóma. Rætur hennar eru í garði nágrannanna og rétt áður en plantan blómgast læðist hún yfir girðinguna þannig að við fáum að njóta fallegu hvítu blómanna. Ég kalla hana ,sjalið' því hún er eins og sjal í laginu.

Byrjum á kryddsaltinu sem gæti ekki verið auðveldara að útbúa. Í blönduna nota ég bleika Himalaya-saltkristalla, en það má nota fínt sjávarsalt. Hlutföll reyktrar papriku velta bara á skapi hverju sinni en bragð hennar getur verið örlítið yfirgnæfandi þannig að kannski er best að byrja með ¼ teskeið. Hlutföll chillipipars velta á því hvort ég nota milt eða sterkt chilli. Þetta kryddsalt fær engar tungur til að loga, allavega ekki okkar, en það gefur kartöflubátum smá kraft.

STERKT KRYDDSALT

1½ matskeið Himalayasalt
1 teskeið broddkúmen (ground cumin)
½ teskeið mulinn kóríander
½ teskeið þurrkað óreganó
¼-½ teskeið reykt paprika
¼ teskeið rauðar chilliflögur
klípa eða ¼ teskeið chillipipar

Setjið allt í glerkrukku með loki og hristið vel. Munið að merkja krukkuna, og kannski að skrifa niður hlutföllin ef þið viljið breyta þeim síðar.

Kryddsaltið má nota til að ofnbaka grænmeti eða til að húða kjúkling. Það er kjörið í grillaðar samlokur. Saltið má einnig nota til að salta hvers kyns rétti sem verið er að elda, svo lengi sem kryddin fara vel saman með öðrum hráefnum/kryddum.

Bakaðar kartöflur með timían og rósmarín eru klassík sem getur ekki klikkað, en þegar ég ber fram kartöflur með, til dæmis, borgurum eða kjúklingaleggjum þá kalla bragðlaukarnir helst á eitthvað sterkt. Ef ég nota stórar bökunarkartöflur þá finnst mér best að forsjóða þær í 7-10 mínútur. Ég læt þær svo aðeins kólna í sigti áður en ég sker þær í báta. Hafið í huga að ég útbý bátana sem meðlæti fyrir 5 manns þannig að kannski viljið þið eitthvað breyta magninu.

KARTÖFLUBÁTAR MEÐ STERKU KRYDDSALTI

1 kg bökunarkartöflur
1 matskeið létt ólífuolía eða önnur jurtaolía
1 teskeið sterkt kryddsalt (eða meira/minna - sjá uppskrift hér að ofan)

Þvoið fyrst kartöflurnar. Skerið þær í báta með því að skera þær fyrst til helminga langsum og svo hvern helming í þrennt langsum (hver kartafla ætti að gefa ykkur 6 báta en ef kartöflurnar eru mjög stórar þá er gott að skera bátana þversum í tvennt). Passið að bátarnir séu ekki þunnt skornir því þeir eiga að geta legið á hýðinu í ofninum.

Það eru tvær leiðir til að húða bátana:
1) Setjið innihaldið í góðan frystipoka og lokið vel áður en þið veltið bátunum í pokanum. Dreifið svo úr þeim á bökunarplötu með bökunarpappír og látið hýðið vísa niður.
2) Ef þið viljið húða þá í höndunum þá setjið þið fyrst allt innihald beint í ofnskúffu og dreifið svo úr bátunum þannig að hýðið vísi niður.

Bakið við 220˚C (200˚C á blæstri) í 25-30 mínútur, eða þar til bátarnir eru bakaðir í gegn, gullinbrúnir og stökkir. Við viljum okkar vel bakaða þannig að yfirleitt eftir 25 mínútur lækka ég eilítið hitann og baka þá í aðrar 5-10 mínútur, eða jafnvel lengur.

Berið kartöflubátana fram með gæða majónesi eða sýrðum rjóma. Einnig má útbúa ídýfu með því að setja gríska jógúrt í skál með örlitlu broddkúmeni (ground cumin).

Pizzasósa

Um daginn áttaði ég mig á því að uppskriftin að pizzasósunni á gamla matarblogginu er orðin gömul og ég geri sósuna öðruvísi í dag. Árið 2010 bjuggum við í Danmörku og þar skapaðist sú hefð að hafa alltaf heimagerðar pizzur í matinn á föstudagskvöldum. Þegar maður gerir pizzur svona oft þá smám saman gerir maður breytingar og er sósan engin undantekning. Ég er líka búin að breyta pizzabotnunum (gerlaust deig) en þeirri uppskrift ætla ég að deila síðar.

Á föstudögum, á svo til alltaf sama tíma, set ég á mig svuntuna í eldhúsinu og byrja á því að útbúa pizzasósuna. Ég nota plómutómata úr dós, en ég elda þá ekki heldur kreisti vökvann úr þeim í gegnum sigti. Sósuna blanda ég með töfrasprota en ef þið eigið ekki slíkan þá má nota matvinnsluvél.

PIZZASÓSA

1 dós (400 g) plómutómatar
1 dós (140 g) tómatmauk
2 matskeiðar jómfrúarólífuolía
1 matskeið lífrænn hrásykur
1 teskeið balsamedik (Modena)
1-2 hvítlauksrif, pressuð
1 teskeið þurrkað óreganó
1 teskeið fersk basilíka, fínsöxuð (eða ½ teskeið þurrkuð)
¼-½ teskeið sjávar/Himalayasalt
nýmalaður svartur pipar eftir smekk

Hellið úr plómutómatadósinni í sigti í vaskinum og kreistið tómatana með hendinni til að losna við sem mest af vökva. Látið þá liggja í sigtinu í smá stund.

Blandið öllu öðru hráefni saman í meðalstórri skál. Afhýðið hvítlaukinn og pressið áður en hann fer í skálina og fínsaxið fersku basilíkuna, ef notuð. Áður en þið bætið plómutómötunum saman við er gott að kreista þá aðeins aftur í sigtinu og rétt þrýsta ofan á þá með lófanum til að losna við sem mest af vökvanum. Bætið þeim svo í skálina og maukið sósuna með töfrasprota.

Pizzasósan geymist í kæli í 3-5 daga í hreinni glerkrukku með loki.

Recipe in English