№ 24 bókalisti: endurlestur klassískra bóka

Jæja, þá er haustönnin að byrja og best að deila þessum bókalista áður en verkefnaskil hefjast. Endurlestur klassískra verka einkennir listann en í byrjun sumars, þegar lítið var hægt að gera sökum heimsfaraldurs, fann ég löngun til að lesa ákveðnar bækur aftur. Ég er búin að lesa sjálfsævisögu Ednu O'Brien, Country Girl, og mæli með henni. Hún segir svo skemmtilega frá. Frásögnin kemst á flug þegar hún yfirgefur Írland og segir frá lífinu í London á 7. áratugnum; þegar hún ræðir bókmenntir og ritstörf. Ég átti oft erfitt með að leggja bókina frá mér.

№ 24 bókalisti:

1  Country Girl · Edna O'Brien
2  Lee Krasner: A Biography · Gail Levin
3  Museum Activism · ritstj. Robert R. Janes og Richard Sandell
4  The Varieties of Religious Experience · William James
5  One Hundred Years of Solitude · Gabriel García Márquez *
6  Crime and Punishment · Fyodor Dostoevsky * [hljóðbók]
7  War and Peace · Leo Tolstoy *
8  Sense and Sensibility · Jane Austen *
9  Sjálfstætt fólk · Halldór Kiljan Laxness * [RÚV]

* Endurlestur

Þessa dagana er Stríð og friður á náttborðinu. Ég skil ekki fólk sem kvartar yfir lengd bókarinnar, kaflarnir eru stuttir og mig langar alltaf að lesa „bara einn til viðbótar“. Tvímælalaust ein af mínum uppáhalds. Fyrir þennan endurlestur á Glæp og refsingu valdi ég hljóðbók, mína fyrstu. Ég virkilega naut þess að rifja upp þessa sögu með svona líka vönduðum upplestri. Þessi ánægjulega reynsla af hljóðbók varð til þess að ég hlustaði á Arnar Jónsson leikara lesa Sjálfstætt fólk eftir Nóbelsskáldið á vef RÚV og þá varð ekki aftur snúið. Laxness fór á listann.

Að öðru Nóbelsskáldi: Í sumar gaf elsta dóttirin mér í afmælisgjöf þessa fallegu innbundnu útgáfu af bók Márquez. Fyrir nokkrum árum ákvað ég að endurlesa verk hans Ástin á tímum kólerunnar og fékk strax góða tilfinningu. En eftir um 150 blaðsíður missti ég áhugann. Ég hafði greinilega breyst sem lesandi og sagan höfðaði ekki lengur til mín. Ég hafði smá áhyggjur af því að það yrði eins með Hundrað ára einsemd en svo var sem betur fer ekki.

Mig langar að minnast á bókina eftir William James (eldri bróðir Henrys). Ég vissi ekkert um hana fyrr en ég hlustaði á skemmtilegan þátt á bókahlaðvarpinu The Backlisted Podcast. John Williams hjá The New York Times Book Review var í spjalli hjá þeim um þessa bók, sem er röð fyrirlestra sem James hélt í Edinborgarháskóla árin 1901 og 1902. Þetta er áhugaverð bók, kannski eilítið þurr í byrjun sem lagast í þriðja kafla.

Ég vil þakka bókaútgáfunni Routledge fyrir safnafræðibókina á listanum, sem snýst um þá hugmynd að aðgerðastefna geti verið hluti af safnastarfi. Í bókinni eru 33 greinar eftir fleiri en 50 sérfræðinga á sviði safnafræðinnar. Ritstjórarnir tveir skrifa inngang en ég hef kynnst rannsóknum þeirra beggja í gegnum námið mitt; í einum kúrsi lásum við einmitt fræðigrein úr þessari tilteknu bók.

Museum Activism, published by Routledge / @lisastefanat

Þessa dagana nýt ég þess annars að fylgjast með Edinburgh International Book Festival. Þessi árlega, alþjóðlega bókmenntahátíð fer fram á netinu í ár sökum faraldursins og er öllum aðgengileg. Þvílík veisla fyrir bókaunnendur! Margar bækur hafa bæst á langar-að-lesa listann góða og ég er einkum spennt fyrir Shuggie Bain eftir hinn skoska Douglas Stuart. Þessi fyrsta skáldsaga hans komst á forvalslista Booker-verðlaunanna í ár. Það kemur í ljós um miðjan september hvort hún komist á lokalistann. Í upphafi hátíðarinnar spjallaði áðurnefndur John Williams við Stuart og aðra höfunda fyrir The New York Times Book Review og nú í vikunni var annar viðburður þar sem Stuart sat einn fyrir svörum. Virkilega einlægur rithöfundur sem gaman verður að fylgjast með í framtíðinni.

Strange Flowers · Donal Ryan

Ég hef beðið í rúma tvo mánuði eftir því að deila þessari bókarkápu með ykkur sem mér finnst einstaklega falleg og haustleg, en það gera litatónarnir. Strange Flowers er nýjasta skáldsaga írska rithöfundarins Donal Ryans. Enginn bannaði mér að deila kápunni fyrr; það var bara ég sem vildi bíða eftir útgáfudeginum. Sagan byrjar árið 1973 þegar hin tvítuga Moll Gladney tekur strætó að morgni dags og hverfur. Eftir fimm ár snýr hún til baka, ekki einsömul, sem breytir lífi fjölskyldu hennar að eilífu. Ég hef einungis lesið eina bók eftir Ryan og ætla að bæta úr því í framtíðinni. Mér líkar ritstíll hans. Ég hef minnst á það áður að ég er hrifin af írskum rithöfundum.

Kápumynd: Owen Gent

Strange Flowers
Höf. Donal Ryan
Innbundin, 240 blaðsíður
ISBN: 9781784163044
Doubleday

№ 23 bókalisti: Dolphin-bréfin

Ég man ekki hvenær ég fyrst heyrði minnst á Elizabeth Hardwick – hlýtur að hafa verið í tengslum við ritgerðasafn hennar Seduction and Betrayal (1974) – en það var ekki fyrr en 2018 sem ég fyrst las verk eftir hana. Á síðasta ári var ég spennt fyrir útgáfu The Dolphin Letters, 1970-1979, safn bréfaskrifa á milli Hardwick og hennar fyrrverandi, ljóðskáldsins Robert Lowell (d. 1977), og vina þeirra. Til að gefa ykkur smá bakgrunn: Titillinn er vísun í ljóðasafn eftir Lowell sem færðu honum Pulitzer-verðlaunin árið 1974 í annað sinn. Það sem gerði safnið umdeilt var að Lowell notaði ekki einungis bréf Hardwick, skrifuð til hans í tilfinningalegu uppnámi, heldur breytti orðalaginu þannig að það félli að ljóðafrásögninni. Ég hélt að það tæki mig nokkrar vikur að lesa 500 blaðsíður af bréfaskrifum en gat ekki lagt bókina frá mér og kláraði hana á nokkrum dögum. Að lestri loknum var það eina í stöðunni að fara aftur á síðu 1 og byrja upp á nýtt. Í þetta sinn les ég eitt eða tvö bréf fyrir svefninn.

№ 23 bókalisti:

1  Sleepless Nights · Elizabeth Hardwick
2  The Dolphin Letters, 1970-1979: Elizabeth Hardwick, Robert Lowell,

Robert Lowell, and Their Circle · ritstj. Saskia Hamilton

3  How to Write an Autobiographical Novel · Alexander Chee
4  A Tale of Love and Darkness · Amos Oz
5  Mislæg gatnamót · Þórdís Gísladóttir
6  To Kill a Mockingbird · Harper Lee [endurlestur]
7  Museums as Cultures of Copies · ritstj. Brita Brenna, Hans Dam

Christensen og Olav Hamran

Ensk þýðing: 4) A Tale of Love and Darkness: Nicholas de Lange

Ég vil þakka bókaútgáfunni Routledge fyrir safnafræðibókina á listanum, sem inniheldur 17 kafla eftir sérfræðinga í fremstu röð á því sviði. Hún mun gera mér kleift að huga að námi mínu í sumar án verkefnaskila.

Aftur að The Dolphin Letters, 1970-1979: Ef þið þekkið forsöguna nú þegar og eruð forvitin að vita meira þá vil ég benda á upptöku af samræðum rithöfundarins og gagnrýnandans Hilton Als og Saskiu Hamilton, sem ritstýrði safninu og bætti við gagnlegum neðanmálsgreinum. Það sem gerði þennan atburð eftirminnilegri er upplestur leikkonunnar Kathleen Chalfant á þremur bréfum eftir Hardwick. Ég hef merkt við marga hluta í bókinni, einn þar sem Hardwick lýsir ákveðinni stemningu í bréfi til Lowell þann 13. janúar, 1976, þegar samband þeirra var aftur á vinalegum nótum:

... and strangely enough I do feel like writing just now and have fallen into a mood of reading books, thinking, idling about–all that puts one into the frame that makes writing possible and the life of literature beautiful and thrilling.

Á bókalistanum er líka Sleepless Nights (1979) eftir Hardwick, stutt skáldsaga, að hluta til sjálfsævisöguleg, sem ég hef einnig klárað. Ég held að ég hafi grætt á því að lesa hana eftir að hafa lesið persónuleg bréf hennar en í þeim fær lesandinn innsýn í það ritferli.

Vegna búsetu erlendis gerist það ekki oft að nýjar íslenskar bækur rati á bókalistana. En í vor barst pakki frá kærri vinkonu og í honum leyndist nýjasta ljóðabók Þórdísar Gísladóttur, Mislæg gatnamót. Bókin er gullmoli.

James & Nora · Edna O'Brien

Bókin James & Nora: A Portrait of a Marriage eftir írsku skáldkonuna Ednu O‘Brien kemur út í dag hjá forlaginu W&N. Bókin er endurútgáfa á stuttri sögu, sem kom fyrst út í Bandaríkjunum árið 1981, þar sem O‘Brien færir hjónaband írska rithöfundarins James Joyce og Noru Barnacle í skáldsögulegan búning. Tímasetning útgáfunnar er engin tilviljun, rétt fyrir Blooms-daginn þann 16. júní, sem margir aðdáendur Joyce fagna og er kenndur við sögupersónuna Leopold Bloom í verki hans Ulysses, sem gerist á þeim degi árið 1904.

Kápumynd: Nora Barnacle and James Joyce eftir listamanninn John Nolan

Edna O‘Brien hlaut hin virtu David Cohen verðlaun árið 2019, sem veitt eru breskum eða írskum rithöfundum fyrir æviframlag sitt á bókmenntasviðinu. Hennar fyrsta skáldsaga, The Country Girls, kom út árið 1960. Bókin olli hneykslan á Írlandi og var bæði bönnuð og brennd. O‘Brien hefur skrifað fjölmargar skáldsögur, smásögur, leikrit, ljóð, almenn rit og æviminningarnar sínar, Country Girl. Það kom mér á óvart að lesa að einungis tvær bækur eftir hana hafa komið út í íslenskri þýðingu: fyrsta skáldsagan, Sveitastúlkurnar, og ein barnabók.

James & Nora: A Portrait of a Marriage
Höf. Edna O'Brien
Kiljubrot, 80 blaðsíður
ISBN: 9781474616812
Weidenfeld & Nicolson

Lestrarkompan: Beauvoir & Kafka

Ég vildi lauma inn einni lestrarkompufærslu áður en ég deili fleiri bókarkápum á blogginu. Bókarkápufærslurnar eru freistandi því ég þarf ekki að munda myndavélina og þær eru margar kápurnar sem mig langar að halda til haga. Bókaunnendur þurfa ekki að óttast það að kórónuveirufaraldur komi í veg fyrir útgáfu bóka. Því miður hef ég ekki aðgang að íslenskum bókum hér í Austurríki en er spennt fyrir Gamlar konur detta út um glugga eftir rússneska höfundinn Danííl Kharms, sem Bókaútgáfan Dimma gaf út nýverið. Ég hlustaði á umfjöllun um hana í Víðsjá og hló mikið.

Lestrarkompan, № 14 bókalisti, 2 af 7:

Letters to Friends, Family & Editors eftir Franz Kafka
(Schocken; ensk þýðing: Richard og Clara Winston)
Þetta er fyrsta bréfasafnið eftir Kafka sem ég les og eignast. Ég var ekkert að flýta mér að klára bókina og fannst best að komast aðeins inn í hana til að fá tilfinningu fyrir tóninum og lesa svo eitt og eitt bréf fyrir svefninn. Bréfin sýna lesandanum ólíkar hliðar á Kafka, frá námsárum hans í Prag í upphafi 20. aldar þar til berklar drógu hann til dauða á heilsuhæli í grennd við Vínarborg árið 1924. Í bréfum til vina er hann að sjálfsögðu persónulegri, einkum til Max Brod sem safnaði bréfunum saman eftir andlát hans, og það er í gegnum þau sem við sjáum heilsu hans hraka. Formlegri tónn einkennir bréfin til ritstjóranna þar sem hann ræðir handrit sín og jafnvel bókahönnun og letrugerð fyrir útgáfu. Kannski höfða þau bréf frekar til fræðimanna.

Konurnar í lífi hans, Felice Bauer, Milena Jesenská-Polak, Julie Wohryzek og Dora Dymant, eru á síðunum en bréfin til þeirra Felice og Milenu eru fáanleg í sér útgáfum: Letters to Felice (ég deildi nýlega bókarkápunni) og Letters to Milena. Eina atriðið sem truflaði mig við lesturinn tengist uppsetningu bókarinnar: Athugasemdir birtast aftast í stað þess að vera í neðanmálsgreinum, sem er þægilegra fyrir lesandann. Þetta var einkum þreytandi þegar ég las mikið í einu því þá fannst mér ég stöðugt vera að fletta þeim upp.

The Prime of Life eftir Simone de Beauvoir – sjálfsævisaga, 2. bindi
(Penguin; ensk þýðing: Peter Green)
Það er töluvert síðan ég las þessa, sem fjallar um líf Beauvoir frá 1929 til 1944, og hef aðeins verið að glugga í hana aftur, einkum til að renna yfir þá hluta sem ég merkti við á spássíu. Ég var hrifnari af þessu bindi heldur en því fyrsta en verð þó að segja að í fyrstu köflunum fannst mér hún full upptekin af smáatriðum. Mér leiddist stundum lesturinn þegar mér fannst sem hún nafngreindi og lýsti hverri einustu manneskju sem varð á vegi hennar, en það breyttist þegar leið á frásögnina og nær dró heimsstyrjöldinni.

Á þremur blaðsíðum (319-321) sem spanna tímabilið frá 1937 til 1938 er stríð í aðsigi og ástandið hefur augljóslega áhrif á sálarlífið:

Indeed, I now passed through one of the most depressing periods of my whole life. I refused to admit that war was even possible, let alone imminent. But it was no use my playing the ostrich; the growing perils all around crushed me beneath their weight.

If the Spanish tragedy dismayed us, events in Germany scared us stiff. In September, at Nuremberg, before an audience of 300,000 Nazis and something like a million visitors, Hitler delivered his most aggressive speech yet.

For my own part I was still trying to delude myself, and refusing to face the facts. But the future had begun to open up under my very feet, and produced in me a sick feeling akin to real anguish. No doubt that is why I retain only a misty recollection of this entire year. Nor can I remember anything of outstanding interest in my private life.

Þegar Þjóðverjar ráðast inn í Pólland 1. september 1939 breytist frásögnin í dagbók sem lýkur 14. júlí 1940. Þann 14. september fór hún t.d. í bíó og las Portrait of a Lady eftir Henry James fyrir svefninn. Hún skrifar ekki daglega og tekur smá hlé frá skrifum eftir fall Parísar, 14. júní 1940. Þrátt fyrir stríð er enginn skortur á umræðu um bókmenntir og heimspeki, og þess ber að geta að bókina tileinkar hún Jean-Paul Sartre, sálufélaganum. Það var virkilega áhugavert að lesa um lífið í Frakklandi, um París stríðsáranna; um ferðir á Café de Flore, kaffihúsið á horni Boulevard Saint-Germain og Rue Saint-Benoît, en þar voru hún og Sartre fastagestir („It was our own special resort. We felt at home there; it sheltered us from the outside world.“). Í þessu bindi fær lesandinn að fylgjast með fæðingu rithöfundarins en árið 1943 kom út fyrsta skáldsaga Beauvoir, She Came to Stay (L’Invitée á frummálinu). Á stríðsárunum var hún einnig að skrifa önnur verk, heimspekilegu ritgerðina Pyrrhus et Cinéas og skáldsögurnar The Blood of Others (Le Sang des autres) og All Men Are Mortal (Tous les hommes sont mortels).

Mig langar benda áhugasömum á að eitt og annað sem fram kemur í bréfum Beauvoir, sem birt voru síðar, stangast á við frásögnina í sjálfsævisögunni. Nokkur orð að lokum um eintakið mitt sem mér þykir ákaflega vænt um. Það var keypt notað, útgefið 1976, og er núna svo úr sér gengið að það er farið að detta í sundur. Kápuna prýðir eitt af bláu klippuverkum listamannsins Matisse, Blue Nude with Flowing Hair, 1952.